ODWADNIANIE NASIĄKLIWYCH OBIEKTÓW
Pat.232486 Sposób odwadniania nasiąkliwych obiektów z jednoczesnym działaniem antymikrobiologicznym oraz urządzenie do realizacji tego sposobu
Twórcy: Andrzej Vogt, Stanisław Strzelecki, Sławomir Szafert
Wszyscy wiemy, że papier lub materiały nietrwałe (włókna, skóra, etc.), w tym także cenne dokumenty ulegają powolnemu niszczeniu. Papier żółknie, litery blakną i z czasem tekst staje się nieczytelny. Włókna powoli ulegają osłabieniu i się rozpadają. Najważniejsze eksponaty (dokumenty, ubiory) są oczywiście chronione, ale zdarzają się nieprzewidziane wypadki, które powodują, że – na przykład na skutek powodzi – dokumenty lub cenne księgozbiory ulegną zalaniu i zaczynają ulegać gwałtownej degradacji. Wówczas należy działać szybko i skutecznie.
Na Wydziale Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego opracowana szybką i skuteczną metodę:
- odwodnienia,
- osuszenia oraz
- odkażenia i
- zabezpieczenia przed działaniem mikroorganizmów,
zalanych wodą lub wodnymi roztworami oraz niszczonych przez mikrobiologiczne patogeny (grzyby w tym pleśnie, bakterie) obiektów wykonanych z papieru, tektury i innych nasiąkliwych substancji, takich jak: skóra, tekstylia, drewno, itp.
Idea wynalazku, a faktycznie i technologii powstała oraz została zrealizowana w czasie powodzi w 1997 r. gdy koniecznością stało się ratowanie zalanych oraz zamulonych i zakażonych zasobów (kilku tysięcy tomów) Uniwersyteckiej Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego przy ul. Szajnochy. Praktycznie wszystkie zalane i zakażone woluminy nie tylko zostały uratowane, ale odzyskały we współpracy z introligatorami, nowe życie. Nadzwyczajna skuteczność tej metody została wykazana również podczas ratowania dokumentów oraz obiektów dowodowych trzech prokuratur dzielnicowych m. Wrocławia.
Istotą metody są następujące kroki prowadzące do odwodnienia, dekontaminacji i zabezpieczenia zalanych i niszczonych przez mikroorganizmy nasiąkliwych wyrobów:
- mechaniczne usunięcie nalotów grzybów, w tym strzępków pleśniowych (korzystnie przy zastosowaniu wilgotnej gąbki zwilżonej np. 2-5% roztworem H2O2),
- umieszczenie w komorze próżniowej ratowanych obiektów np. książek, obrazów, tkanin itp., a następnie,
- poddanie tych obiektów w podciśnieniu o wartości w granicach 0,3-0,7 Bar i temperaturach nie większych niż 30 °C działaniu niskoenergetycznego promieniowania mikrofalowego w zakresie 1,5-2,5 GHz przy stałym odpompowywaniu uwolnionej pary, do chwili całkowitego ich wysuszenia, a następnie
- napełnienie komory próżniowej przy stałym wysokim podciśnieniu o wartości powyżej 0,7 Bar, parami łatwo sublimującej substancji lub mieszaniny takich substancji o biobójczych własnościach i to o szerokim spektrum działania jakimi są np. p-dichlorobenzen, 2-metoksyfenol, 1-hydroksy-2-metoksy-4-allilobenzen, alkohol monoterpenowy, chroamfenikol, alkohol monoterpenowy, kwas borowy itp. znajdujących się w specjalnym podgrzewanym pojemniku z regulacją temperatury
- pozostawienie ratowanych przedmiotów przez pewien czas w atmosferze biobójczego gazu do chwili aż wniknie on do wszystkich miejsc uwolnionych przez wodę
- w momencie gdy gazowe substancje wnikną w każdą wolną przestrzeń, nasiąkliwego obiektu następuje dwu, trzykrotne odessanie gazu z komory w temperaturze otoczenia a następnie,
- po osiągnięciu podciśnienia w zakresie 0,6-0,7 Bar, następuje napełnienie zestawu neutralnym gazem, aż do osiągnięcia w komorze ciśnienia atmosferycznego, po czym
- przepuszcza się ten gaz przez komorę do chwili usunięcia resztek znajdującego się w komorze biobójczego gazu, przy czym korzystne jest pozostawienie, w celu prewencyjnym, mikrośladowych ilości biobójczych substancji w nasiąkliwych strukturach kapilarnych ratowanych obiektów.