PATENTOWANIE I KOMERCJALIZACJA
Procedury zgłoszenia wyniku pracy intelektualnej i patentowania.
Co to jest komercjalizacja?
Komercjalizacja wyników badań naukowych to działania, które polegają w szczególności na:
- ocenie potencjalnej wartości rynkowej i zdolności do przynoszenia zysków wyników prac intelektualnych,
- tworzeniu modeli biznesowych dla wykorzystania wyników prac intelektualnych,
- kształtowaniu mechanizmów prawnych i ekonomicznych, których efektem będzie m.in. sprzedaż, użytkowanie lub wdrażanie do gospodarki efektów prac intelektualnych.
Wyniki prac intelektualnych stanowią ważne ogniwo rozwoju przedsiębiorczości, a także pozwalają na rozwój istniejących firm, poprzez procesy transformacji innowacji w nowe produkty. Aby można było określić wybór ścieżki komercjalizacji, a przede wszystkim zdolność efektów prac intelektualnych do komercjalizacji, należy właściwie określić ich charakter.
FORMY KOMERCJALIZACJI WYNIKÓW PRAC INTELEKTUALNYCH PRACOWNIKÓW NAUKOWYCH
W celu komercjalizacji bezpośredniej Uczelnia może utworzyć specjalną jednostkę – centrum transferu technologii, a w przypadku braku takiej jednostki, zarządzanie prawami do wyników lub do know-how, w zakresie komercjalizacji bezpośredniej, może powierzyć spółce celowej.
Na Uniwersytecie Wrocławskim zarządzanie prawami do wyników lub do know-how w zakresie komercjalizacji bezpośredniej zostało powierzone Centrum Transferu Technologii.
WYJAŚNIENIE PODSTAWOWYCH POJĘĆ
wynalazek – ustawodawca nie podaje definicji wynalazku, jedynie wskazuje czym musi się charakteryzować wynalazek, aby stał się przedmiotem ochrony, na który Urząd Patentowy udziela praw wyłącznych (patent). To taki wynalazek, który:
- jest nowy (nie jest on częścią stanu techniki),
- posiada poziom wynalazczy (nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki),
- nadaje się do przemysłowego stosowania (według wynalazku może być uzyskiwany wytwór lub wykorzystywany sposób, w jakiejkolwiek działalności przemysłowej), bez względu na dziedzinę techniki.
[na podstawie: art. 24-30 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej]
Ustawodawca również wskazał wynalazek szczególny – wynalazek biotechnologiczny, określając jego charakterystykę w art. 931- 937.
Uwaga! Wynalazkami nie są m.in. odkrycia, teorie naukowe, metody matematyczne; plany, zasady i metody dotyczące działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; programy do maszyn cyfrowych.
wzór użytkowy – jest rozwiązaniem o charakterze technicznym: nowym i użytecznym (pozwalającym na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów), dotyczącym kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Na wzór użytkowy może być udzielone prawo ochronne.
[na podstawie: art. 94-101 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej]
wzór przemysłowy – jest to postać wytworu lub jego części (każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych): nowa i posiadająca indywidualny charakter, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, fakturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.Na wzór przemysłowy udziela się prawa z rejestracji.
[na podstawie: art. 102-119 ustawy z 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej]
prace rozwojowe – to działalność realizowana w celu projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług oraz planowania produkcji. Obejmuje wykorzystywanie, nabywanie, łączenie, kształtowanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym zakresie również narzędzi informatycznych lub oprogramowania. Działalność ta nie obejmuje natomiast rutynowych i okresowych zmian wprowadzanych do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.
[na podstawie: art. 4 ust. 3 ustawy z 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym]
know-how – zidentyfikowana wiedza fachowa oraz zespół doświadczeń i informacji praktycznych w zakresie technologii, procesu produkcyjnego oraz organizacji, zarządzania i finansowania, dotycząca określonego wyrobu lub narzędzia. Informacje te mają charakter poufny i w perspektywie mogą stanowić tajemnicę handlową.
[na podstawie definicji przyjętej w Rozporządzeniu Komisji (UE) Nr 316/2014 z dnia 21 marca 2014 r. w sprawie stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do kategorii porozumień o transferze technologii]
W zależności od potencjału innowacji, jej gotowości do wdrożenia, lub przyjętego modelu biznesowego, proces komercjalizacji wyników prac intelektualnych pracowników naukowych może obrać dwie różne ścieżki formalne.
Jak zgłosić wynik pracy intelektualnej
Wydziałowi Koordynatorzy ds. Komercjalizacji
Rolą Koordynatorów ds. Komercjalizacji jest wsparcie procesu przepływu informacji i obiegu dokumentów. Współpracują z właściwymi kierownikami jednostek, CTT oraz naukowcami. Kontrolują procesy ochrony własności intelektualnej i komercjalizację w ramach swojego Wydziału. Dbają o wymianę doświadczeń i dobrych praktyk w szczególności pomiędzy Wydziałami.
Wydział Nauk Społecznych
Dr hab. Leszek Kwieciński
leszek.kwiecinski2@uwr.edu.pl
tel. +48 71 375 52 79
Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska
Dr Adriana Trojanowska-Olichwer
adriana.trojanowska-olichwer@uwr.edu.pl
tel. +48 71 375 92 22
Jak wygląda procedura patentowa
Najczęściej zadawane pytania
Opracowałem wynik działalności naukowej, co mam zrobić?
Zgłoś wynik działalności naukowej do CTT na formularzu. Pracownik pomoże Ci ocenić czy zasadne jest ubieganie się o ochronę prawną i przeprowadzą Cię przez proces ubiegania się o patent. Pomogą Ci także ocenić możliwości komercjalizacji rozwiązania i załatwić wszystkie formalności.
Co to jest patent i jakie korzyści płyną z jego otrzymania?
Patent jest czasowym prawem wyłącznym udzielanym na wynalazek lub proces w celach zarobkowych. Patent chroni Twoje prawa jako Twórcy przed bezprawnym wykorzystaniem rozwiązania oraz kradzieżą ze strony konkurencji. Patenty można również sprzedawać lub udzielać na nie licencji. Warto dodać, że prawo wyłączne możesz otrzymać nie tylko na wynalazek, ale także na topografie układów scalonych, wzór użytkowy, wzór przemysłowy lub znak towarowy.
Kto jest Twórcą, a kto właścicielem wynalazku?
Właścicielem praw do wyniku działalności naukowej jest Uniwersytet Wrocławski i Uniwersytet decyduje o zasadności jego ochrony i procesie komercjalizacji. Twórcą wynalazku jest osoba, która jest tworzyła lub współtworzyła wynik działalności naukowej. Nazwisko Twórcy widnieje na wszystkich dokumentach i zgłoszeniu patentowym. Twórca ma prawo do wynagrodzenia w przypadku komercjalizacji.
Wynalazek, którego jestem współtwórcą został opracowany we współpracy z podmiotem zewnętrznym. Kto jest właścicielem?
W takim przypadku udziały współuprawnionych (właścicieli) w prawach do wynalazku powinny być określone w umowie o wspólności praw, zawartej pomiędzy wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w powstanie wynalazku. Jeśli Uniwersytet nie zawarł z tymi pozostałymi podmiotami umowy regulującej te kwestie przed powstaniem wynalazku, konieczne będzie uporządkowanie statusu formalnoprawnego wynalazku i podpisanie umowy o wspólności praw do wynalazku już po jego powstaniu. Umowa o wspólności praw wskazywać powinna osoby twórców i ich udziały twórcze w stworzeniu wynalazku, podmioty współuprawnione do wynalazku i ich udziały w prawach własności do wynalazku oraz inne prawa oraz obowiązki stron. Pracownik CTT pomoże ustalić warunki i przygotować taką umowę.
Jaka jest rola Centrum Transferu Technologii w procesie ubiegania się o ochronę patentową?
CTT na podstawie wypełnionego formularza przygotowuje, jeśli to potrzebne, wszystkie umowy regulujące prawa własności intelektualnej, uzyskuje wszystkie wymagane opinie i zgodę prorektora ds. badań naukowych na ubieganie się o ochronę patentową i komercjalizację. Następnie przekazuje wszystkie niezbędne dokumenty do Biura Rzecznika Patentowego.
Co zrobić, żeby opatentować wynalazek?
Zgłoś wynik działalności naukowej do CTT na formularzu. Pracownicy sprawdzą kompletność zgłoszenia i pomogą Ci je uzupełnić. Dostarcz do Biura Rzecznika Patentowego opis wynalazku i zastrzeżenia patentowe.
Jakie dokumenty są wymagane do zgłoszenia ochrony patentowej?
Do Biura Rzecznika Patentowego pracownik CTT przekazuje Zgłoszenie wyniku działalności naukowej, umowy regulujące udziały twórcze i własność praw oraz zgodę prorektora ds. badań naukowych na objęcie wynalazku ochrona patentową. Twórca musi dołączyć opis patentowy i zastrzeżenia patentowe.
Czy można opublikować wyniki badań przed dokonaniem zgłoszenia do Urzędu Patentowego?
Nie. Publikacje w czasopismach, sesje posterowe, wystąpienia konferencyjne, prezentacje ustne, abstrakty i in. mogą być uznane za ujawnienia i mogą być przeszkodą w przypadku ubiegania się o ochronę patentową. Wyniki swoich badań można opublikować następnego dnia po dokonaniu zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Biuro Rzecznika Patentowego lub CTT poinformuje Cię kiedy możesz bezpiecznie publikować.
Czy dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego uniemożliwia publikację wyników badań?
Nie. Wyniki badań można publikować, ale dopiero po dokonaniu zgłoszenia w Urzędzie Patentowym. Pamiętaj, że procedura zgłoszenia patentowego może potrwać kilka tygodni. Biuro Rzecznika Patentowego lub CTT poinformuje Cię kiedy możesz bezpiecznie publikować.
Ile trwa uzyskanie patentu?
Skompletowanie dokumentów i dokonanie zgłoszenia w Urzędzie Patentowym trwa do kilku tygodni. Od momentu zgłoszenia możesz publikować swoje wyniki badań oraz prezentować je na konferencjach. Decyzja o udzieleniu patentu trwa kilka lat, ale w tym czasie możemy nawiązać współpracę z podmiotami zewnętrznymi odnośnie komercjalizacji. Przyznanie ochrony patentowej rozpoczyna się z datą zgłoszenia, więc Twój wynalazek jest chroniony już od momentu zgłoszenia.
Kiedy możemy rozpocząć komercjalizację wyniku badań?
Bez względu na to czy Twój wynik pracy naukowej może być przedmiotem praw wyłącznych i starasz się o ochronę prawną czy nie, komercjalizację możemy rozpocząć od momentu zgłoszenia do CTT.
Jak dokonać komercjalizacji wyników badań?
Komercjalizacją wyników badań zajmuje się Centrum Transferu Technologii. Zgłoś wynik działalności naukowej na formularzu, nawet jeśli nie widzisz możliwości ubiegania się o ochronę prawną. Pracownik CTT pomoże Ci ocenić możliwości komercjalizacyjne rozwiązania, znaleźć nabywców, wynegocjować warunki i przygotować odpowiednie umowy. Komercjalizacja może się odbywać na zasadzie sprzedaży praw do wyniku działalności naukowej lub udzielenia licencji na jego wykorzystanie.
Czy komercjalizować można tylko wynalazki, które otrzymały ochronę prawną?
Nie. Jeśli opublikowałeś już wyniki swoich badań, lub nie widzisz możliwości ubiegania się o ochronę prawną, a Twój wynalazek ma praktyczne zastosowanie można go komercjalizować. Pracownik CTT pomoże znaleźć nabywcę, wynegocjować warunki i przygotować odpowiednie umowy.
